Ostatnio w polskich mediach przewinęła się dyskusja na temat zasad organizowania zbiórek publicznych w zgodzie z przepisami prawa ustalonymi w naszym kraju.
Bezpośrednim przyczynkiem do nich stała się historia poznańskiej dziewczynki, Asi, która własnym sumptem postanowiła zorganizować kiermasz charytatywny w celu pozyskania środków finansowych na leczenie swojej mamy. Sprawa oparła się o miejskich urzędników i nie wiadomo, jak skończyłaby się ostatecznie, gdyby w pomoc dziewczynce nie włączyły się fundacje, zgodą na zorganizowanie zbiórki dysponujące.
Tymczasem niewiele osób wie – i w mediach poruszających ten temat niedostatecznie mocno zostało to zaakcentowane – że po zmianie przepisów, w zgodzie z ustawą o zbiórkach publicznych z 18 lipca 2014 roku pozwolenie nie zawsze jest wymagane. W niektórych przypadkach wystarczy zgłosić fakt organizacji takiego przedsięwzięcia do Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji.
Zbiórki organizowane mogą być przez organizacje, fundacje oraz stowarzyszenia, czyli wszystkie podmioty, które prowadzą działalność pożytku publicznego w zgodzie ze stosowną ustawą. Zbiórka może być prowadzona także przez komitet społeczny, a założyć go mogą trzy osoby. Cel planowanej zbiórki publicznej musi realizować któreś z zadań z zakresu tzw. sfery zadań publicznych. Pod tym pojęciem mieszczą się zadania z kategorii ochrony zdrowia, pomocy społecznej, szczególnie nakierowanej na osoby niepełnosprawne, zadania związane z rozwojem wspólnot lokalnych i podtrzymywaniem regionalnych tradycji. Do sfery zadań publicznych zakwalifikujemy również wspieranie inicjatyw naukowych, kulturalnych, ekologicznych, poparcie przedsiębiorczości.
Zbiórka publiczna realizowana może być w różnych formach. Jedną z najbardziej oczywistych jest zbiórka pieniędzy do puszek lub skarbonek bądź sprzedaż cegiełek o odgórnie określonej wartości pieniężnej. Coraz bardziej rozpowszechnioną formą jest także sprzedaż przedmiotów lub usług w formie coraz popularniejszych bazarków. Równolegle zwykle organizatorzy zapewniają ofiarodawcom możliwość bezpośrednich wpłat na konto. Sporadycznie organizuje się także zbiórkę darów – jest ona dopuszczalna jednak tylko w sytuacji, gdy zebrane dary są przeznaczane na cel określony w pozwoleniu w niezmienionej formie.
W zależności od zasięgu zbiórki stosowne pozwolenie na jej realizację wydać mogą władze gminy, powiatu (jeśli zbiórka obejmuje więcej niż jedną gminę), marszałek województwa (w sytuacji, gdy zbiórka obejmuje całe województwo lub choćby więcej niż obszar jednego powiatu), minister administracji i spraw wewnętrznych. Konieczność uzyskania takiego pozwolenia wiąże się jedynie ze zbiórkami o charakterze publicznym, a zatem nie dotyczy to loterii, jeśli nie są one przeprowadzane w miejscu publicznym, zbiórek koleżeńskich czy zbiórek organizowanych wśród młodzieży szkolnej, a także zbiórek organizowanych na terenie kościelnym z przeznaczeniem na działania religijne, oświatowo-wychowawcze czy charytatywne.
Swoimi prawami rządzą się również zbiórki elektroniczne. Jeśli w gromadzeniu środków bazujemy na formie przelewu internetowego, nie musimy ani występować o pozwolenie, ani dokonywać zgłoszenia do Ministerstwa. Wszystko to dzięki specyficznej formie dokonywania wpłat: przelewy elektroniczne są formą, która zapewnia pełną klarowność dokonywanych wpłat oraz możliwość ich sprawdzania i weryfikowania w zależności od potrzeb.
Pozwolenie nie jest też wymagane w przypadku organizowania zbiórek w przestrzeni publicznej, w sytuacji gdy zbieramy zarówno środki finansowe, jak i dary rzeczowe. Wówczas wystarczy dokonać stosownego zgłoszenia. Wymagana jest także publikacja sprawozdania ze zbiórki w formie umożliwiającej zapoznanie się z nim wszystkich zainteresowanych osób.
Stosownego zgłoszenia dokonać należy na rządowej stronie internetowej: www.zbiorki.gov.pl. W dalszym ciągu obowiązującą jest oczywiście możliwość dokonania takiego zgłoszenia pocztą tradycyjną na adres Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji. W pierwszym przypadku publikacja informacji o zbiórce na stronach internetowych następuje w ciągu 3 dni roboczych od dokonania zgłoszenia, w drugim przypadku trwa to nieco dłużej i jest to 7 dni roboczych.
Nowe przepisy znacznie uprościły procedury w sytuacji, w której organizujemy zbiórkę w przestrzeni publicznej w relacji, w której organizator zbiórki (zbierający środki, beneficjent) oraz darczyńca bądź darczyńcy nie znają się.
Sprawozdanie podsumowujące przebieg i rezultaty zbiórki publicznej, a także zawierające informacje o sposobie spożytkowania zebranych datków czy darów rzeczowych powinno zostać podpisane przez upoważnione do składania oświadczeń osoby i dostarczone w ciągu miesiąca od zakończenia zbiórki wraz z kopią ogłoszenia prasowego. Dokumentację przechowywać należy przez dwa lata.
